Dùng từ Hán Việt: Hãy coi chừng!

"Tuẫn tình" là hy sinh để giữ danh tiết?

Báo An ninh thế giới số 706, ra ngày 14/11/2007 có bài: "Chuyện người vợ của Nguyên soái Trần Nghị tuẫn tình (trong cách mạng văn hóa Trung Quốc)". Ngay trong phần trích dẫn, người viết đã có một giải thích về từ "tuẫn tình", được cẩn thận để trong khung cho bạn đọc dễ theo dõi.

Ảnh chụp bài viết trên báo An ninh thế giới số 706

Theo Từ điển tiếng Hán hiện đại, Nhà xuất bản Thương Vụ, năm 2002, thì từ "tuẫn tình" có nghĩa là vì tình yêu bị ngăn cản nên tự sát. Còn "tuẫn tiết" có ba nghĩa:

Thứ nhất, thời chiến tranh, khi bại trận, tướng lĩnh không muốn đầu hàng quân địch nên tự sát để giữ lòng trung thành với tổ quốc.

Thứ hai, thời phong kiến, phụ nữ không chịu bị làm nhục nên tự tử để giữ gìn trinh tiết.

Thứ ba, cũng ở thời phong kiến, theo quy định của lễ giáo thì khi người chồng chết, người vợ phải chết theo chồng.

Với nghĩa mà người viết muốn hướng tới "người phụ nữ tình nguyện chết theo chồng để giữ trọn tấm lòng trung trinh" thì phải dùng từ "tuẫn tiết" mới chính xác.

"Thoát y" ... trang sức!

Trang Lãnh đạo của báo VietNamNet có bài "Cựu thủ tướng Ukraina "thoát y" trang sức trước Quốc hội", đăng ngày 10/10/2006.

Ảnh chụp màn hình bài viết trên trang Lãnh đạo (VietNamNet)

"Thoát y" bản thân nó đã có nghĩa rất đầy đủ. Từ "y" ở đây chính là chữ yi trong từ yi fu (tiếng Hán nghĩa là y phục, quần áo). Trong trường hợp này, người viết "sáng tạo" bằng cách sử dụng "thoát y trang sức". Đã "y" rồi, thì không thể thêm từ trang sức theo sau, với ý nghĩa khác hẳn.

Mặc dù người viết đã khéo léo đặt từ "thoát y" trong dấu ngoặc kép ("...") để ám chỉ nghĩa bóng, nhưng như vậy cũng không chuẩn xác.

Việc mượn từ và chữ Hán trong khi viết diễn ra rất phổ biến. Tuy nhiên, người viết cần lưu ý sao cho sử dụng đúng ngữ nghĩa và văn cảnh, có như vậy mới không phạm phải những sai sót đáng tiếc.

• Kiến Lửa