Các kích thước để làm sáo nhựa phi 16

Bài này sẽ hướng dẫn cách thực hành làm sáo nhựa, tiêu nhựa gồm :

1-       Làm sáo đô từ cây sáo mẫu

2-       Làm sáo re từ cây sáo đô.

3-       Làm sáo sib từ cây sáo đô

4-       Làm tiêu đô 5 từ cây sáo đô

5-       Bảng  vị trí lổ của một số tiêu , sao bằng nhựa ống  luồn dây điện ( đã thử tuner-e).

Thực hành  làm sáo nhựa :   Sáo nhựa  làm dễ hơn, nhanh hơn sáo trúc, vì bỏ được nhiều công đọan mà sáo trúc bắt buộc phải có. Các bứơc gồm :

o        Mua ống

o        Cưa ống

o        Lấy dấu

o        Khóet lổ

o        Làm sạch lổ

o        Gắn nút chặn

o        Thổi thử theo tuner-e

1- Cách làm 1 cây sáo đô bằng nhựa từ ống  luồn PVC 16 ( đường kính trong 13).

-          Đến tiệm bán đồ điện, hỏi mua ống luồn dây điện 16 bằng  nhựa PVC, Ống của các hãng SP, CADIVI,… để ý  chiều dài ống là 2,92m. Giá 9-12 ngàn 1ống 16. Ống của Clipsal thì đắt hơn. Giá ống 20 từ 15-18 ngàn. Ông 25 là 25ngàn, ống 25 của Clipsal là 55 ngàn.

-          Ở đây ví dụ làm sáo đô từ ống 16.

-          Cưa ống dài 50cm : có thể cột 2 ống cưa 1 lần, lấy dấu 1 lần, khoan 1 lần.

-           Làm sạch bavia 2 đầu ống và sửa lại cho thẳng vì có khi cưa bị xéo : dùng dao, hoặc kéo, hoặc dủa.

-          Dùng bút chì hoặc bút viết bảng, kẻ 1 đường dọc theo ống : các lổ sẽ nằm trên đường thẳng này.

-          Lấy cây sáo mẫu đặt sát vào ống nhựa.

-          Dùng bút lông ( không xoá được ) Lấy dấu theo ống sáo mẫu, để chính xác, cứ vạch theo mép trên của lổ trên ống sáo mẫu.

-          Cụ thể vị trí của lổ thổi và 7 lổ tạo âm như sau :

           ------------------+--------------------------------------------+------+------+-----+---+-------+--------+----

                             0                                             1       2      3     4   5       6         7      

-          Khỏang cách tương ứng tính từ lổ thổi về bên  phải theo hình trên là ( tính theo mm) ở lổ thổi là 0 sau đó là 133, 155, 179, 207, 233, 254, 292  .

-          Đó là 7 lổ bắt buộc, có thể đánh dấu thêm vài lổ ở phía bên phải lổ thứ 7, có thể 1 hoặc 2  lổ cũng được, mỗi lổ cách nhau khỏang 20mm, các lổ này không tạo âm mà để thóat hơi, và vì không quan trọng lắm nên đựơc khóet đầu tiên để cho quen tay khi thao tác. Nếu không muốn khóet lổ thứ 7 thì cưa ngay vị trí lổ thứ 7 này.

       ------------------+--------------------------------------------+------+------+-----+---+-------+--------+

                         0                                            1       2      3      4   5       6        cắt      

-          Bắt đầu khoan lổ : dùng mũi khoan thường. Dùng lọai này phải khoan 3 lần, từ nhỏ tới lớn, để khỏi bị xé ống. đầu tiên dùng mũi khoan 1-1.5ly khoan ngay các dấu. Các lổ có thẳng hàng hay không cũng do động tác này. Sau đó dùng mũi khoan 4-5 ly, khoan cho rộng ra, cuối cùng là dùng muĩ khoan 8 ly. Nên khoan tốc độ chậm, khả năng bị xé sẽ ít hơn. Nếu không có khoan thì dùng dùi và dao nhọn để khóet,

-          Nên khoan 1 hơi, với các mũi khoan nhỏ, đủ các lổ, sau đó mới dùng đến mũi khoan lớn.

-          Các lổ khoan xong còn dính bavia rất nhiều, dùng dao bén gọt sạch các bavia và sửa lổ, đây là thao tác chiếm nhiều thời gian nhất. Cây sáo đẹp hay không?, thổi được đô 1 dễ hay không lên được fa3 dễ hay không là ở công đọan này.  Nên dùng dao mổ để sửa lổ thì thao tác dễ hơn và lổ sẽ đẹp hơn. Dùng cán số 3 (15.000đ/cây) , lưởi dao số 11 (1000đ/1 lưởi)

-          Lổ thổi cũng khoan với kích thước như trên, nhưng sau đó khóet thêm thành hình bầu dục, để chiều kia có kích thước khỏang 9-10mm. Các lổ tạo âm  có thể để tròn 8mm. Nếu muốn tạo hình bầu dục thì chỉ khoan 7 ly thôi rồi sau đó khóet chiều kia thành 9ly.

-          Sau khi khóet lổ xong, đem rửa nước, để sạch bavia, nếu còn thì cũng dễ quan sát mà bỏ đi, rửa xà bông còn làm sạch các dấu vạch trên ống, và gắn nút chặn dễ hơn.

-          Làm nút chặn : thao tác này cũng chiếm nhiều thời gian. Nút bần mua ngoài chợ, có kích thươc đường kính từ 20 dến 25. Dùng đầu ống nhựa ấn lên nút bần để có dấu, dùng dao gọt bớt phần thừa, có thể dùng dủa vì bần rất mềm, dễ bị dủa tẩy đi phần thừa. Làm láng bề mặt nút bần bằng cách chà dưới nền xi măng.

-          Gắn nút vào sáo, dùng que hoặc đủa, đẩy nút đến lổ thổi, nhớ quan sát, phải cách lổ thổi khỏang 7ly.

-          Thổi thử, quan trọng là có xuống được do 1 không ? Nếu không được thì dùng giấy nhám đánh bóng lổ thổi, Nếu vẫn không được thì xem lòng ống có bị mũi khoan lạm xuống phía dưới lổ không ? Nếu có thì cột giất nhám vào đủa, cho vào lòng ống chà bóng. Tiếp thổi lên do3,re3,mi3 fa3, nếu được là đã thành công rồi. Mua một cây sáo mới cũng thử vậy thôi.

-          Lúc này có thể thử lại trên Tuner-e. Nhưng không cần nếu như bạn đã thử tuner-e  trên cây sáo mẫu.

Lưu ý : Nếu khóet trúc thì dùng  mũi khoan gổ ( mũi khoan có 2 ngạnh 2 bên để cắt khóet, không làm ống bị xé theo xớ dọc của trúc, mũi này khó kiếm ở các tiệm bình dân. Ở TPHCM chỉ có bán ở chợ dân sinh và phía sau chợ Kim biên) . Trước khi khoan dùng dùi (bằng tay) dùi một lổ nhỏ vào vị trí các dấu, để mũi khoan không bị trượt. Các lổ sau này có thẳng hàng hay không là do động tác này. Dùng mũi khoan 8ly.

2-  Làm sáo re từ cây sáo đô.:

Âm giai của sáo đô là : do, re, mi, fa, sol, la, si,

Âm giai của sáo rê là :  re, mi, fa# (hay solb), sol, la, si, do#.

Để ý rằng 2 cây này giống nhau 5 nốt : re, mi sol, la, si . Do đó có thể lấy dấu cây sáo rê theo cây sáo đô với 5 lổ này. 2 lổ còn lại là fa# và do# sẽ dùng bernuli để tính . Muốn khòi tính thì xem bảng cuối bài.

3-  Làm sáo si giáng từ cây sáo đô.:

Âm giai của sáo đô là :  do,  re, mi, fa,   sol,  la,  si.

Âm giai của sáo sib là : sib, do,  re, mib, fa,  sol, la.

Để ý rằng 2 cây này giống nhau 5 nốt :do,  re, fa, sol, la . Do đó có thể lấy dấu cây sáo si giáng, theo cây sáo đô với 5 lổ này. 2 lổ còn lại là sib và mib sẽ dùng Bernuli để tính . Muốn khòi tính thì xem bảng cuối bài.

4-  Làm tiêu đô từ cây sáo đô.:

Cách lấy dấu : áp cây sáo đô vào ống nhựa, lấy dấu 7 lổ tạo âm y như sáo, còn lổ thổi, thì dịch xa ra, cao hơn 10mm. Khóet lổ như trên, cưa ngay lổ thổi. Thử lại bằng tuner-e

Lấy dấu : Áp cây sáo đô vào ống nhựa đã cưa. Lấy dấu các lổ ngang bằng với các lổ trên sáo, riêng lấy dấu lổ thổi thì lấy ở ngay nút chặn, tứ phía trên lổ thổi khỏang 7mm, lúc đó âm ở trên 2 cây mới giống nhau được. Nếu lấy dâu ngay lổ thổi của sáo thì ân sẽ bị cao hơn.

5- Bảng vi trí lấy dấu lổ cua một số tiêu, sáo nhựa  bằng ống luồn dây điện : số liệu này  tôi đã thực hành thử trên tuner-e, xin chia xẻ cùng các bạn, nhât là những bạn không có điều kiện xài tuner-e :(tính theo mm)

Cây tiêu re trầm dễ thổi hơn đô trầm vì ngắn hơn được 1 lổ, tay của tôi hơi bị ngắn nên thích thổi tiêu rê hơn.

Đam mê được chia xẻ là niềm vui,
được chia xẻ đam mê là hạnh phúc.