Bạn đang truy cập vào diễn đàn cũ của Đamsan.Net. Diễn đàn này không nhận đăng kí thành viên mới cũng như bài viết mới kể từ ngày 11-02-2012. BQT.
Ngạc Nhi tức Francis Garnier, tên tướng thực dân Pháp, đem binh ra Hà Nội can thiệp vụ Đồ Phổ Nghĩa (Jean Dupuis) không được nhà cầm quyền ta cho phép chở hàng lên Vân Nam bằng đường sông Hồng, để xâm chiếm Bắc Kỳ . Ngạc Nhi đánh thành hà Nội, và sau đó bị liên quân Cờ Đen và nghĩa binh ta phục kích giết chết ở ô Cầu Giấy . Theo cụ Phạm Trung Hợp (tức Đồ Huyên) người làng Dũng Quyết, huyện Ý Yên tỉnh Nam Định là môn đệ cụ Mai Sơn Nguyễn Thượng Hiền, và đã từng tham gia phong trào Văn Thân kể lại thì bài Văn Tế Ngạc Nhi là của cụ Tam nguyên Nguyễn Khuyến, người làng Yên Đỗ, huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam . Sau khi ký hoà ước Việt Pháp các quan ta tại Hà Thành tổ chức lễ truy điệu Francis Garnier để lấy lòng người Pháp . Quan tổng đốc Hà Nội là Trần Đình Túc, người sợ Tây khét tiếng, cử cụ Nguyễn Khuyến làm một bài Văn Tế . Cụ đành nghe lời, vì đây là lệnh cửu trùng qua miệng quan tổng đốc . Bài Văn Tế rất ngắn, nhưng rất lạ , nhất là thoát hẳn với các thể tài Văn Tế khác xưa nay, kể cả nội dung lẫn hình thức, và rất sát với thực tế, với những nét đặc biệt của một tên thực dân . Lời văn bình dị và mỉa mai, toàn bài không có một điển tích hay sáo ngữ nào .
Than ôi ! Một phút sa cơ Ra người thiên cổ Nhớ ông xưa: Cái mắt ông xanh, Cái da ông đỏ, Cái tóc ông quăn, Cái mũi ông lõ, Đít ông cưỡi lừa, Miệng ông huýt chó . Lưng ông đeo súng lục liên, Chân ông đi giầy có mỏ . Ông ở bên Tây, Ông sang đô hộ . Đánh giặc Cờ Đen, Để yên con đỏ . Nào ngờ: Nó bắt được ông, Nó chặt mất sỏ . Cái đầu ông đây Cái mình ông đó . Khốn nạn thân ông,Tiên sư chúng nó ! Tôi : Vâng lệnh quan trên, Cúng ông một cỗ, Này chuối một buồng Này rượu một hũ, Này xôi một mâm, Này trứng một rổ, Ông có linh thiêng, Mời ông xơi hộ, Ăn uống no say, Nằm yên một chỗ . Ối ông Ngạc Nhi ôi ! Nói càng thêm khổ . Nguyễn Khuyến .
tvvn.org